Spory o archipelagi Paracele i Spratly na Morzu Południowochińskim

Praca opublikowana w książce 

"Spory terytorialne na zachodnim wybrzeżu Pacyfiku", Warszawa 2013

Nguyễn Thái Linh

Spory o archipelagi Paracele i Spratly na Morzu Południowochińskim należą do najbardziej skomplikowanych i długotrwałych sporów terytorialnych na świecie. Konflikt o archipelag Paracele trwa już od ponad stu lat, a wokół archipelagu Spratly – ponad sześćdziesiąt lat i oba nabierają na sile. Zrozumienie skomplikowanej natury tych sporów wymaga znajomości i połączenia aspektów historycznego, prawnego i politycznego. W ramach tej pracy autorka postara się przedstawić i przeanalizować argumentację stron w świetle prawa międzynarodowego.

Archipelag Paracele (chiń. Xisha Islands, wietn. Hoang Sa) leży pomiędzy 15’ i 17’ szerokości geograficznej północnej i 111 i 113 długości geograficznej wschodniej, około 300 kilometrów od chińskiej wyspy Hainan i 220 kilometrów od wietnamskiej wyspy Ly Son. W jego skład wchodzi około 30 wysepek, skał koralowych, raf i ławic. Składa się z dwóch grup wysp. Grupę Amphitrite tworzą wyspy Lincolna, Woody i Rocky, 5 mniejszych wysp oraz podwodne rafy koralowe. Grupa Crescent to 7 wysepek, z których najważniejsze to Tryton oraz Pattle.

W sporze o archipelag Paracele stronami są Wietnam, Chiny i Taiwan, każde państwo rości sobie prawo do całego archipelagu.

Archipelag Spratly (chiń. Nansha, wietn. Truong Sa) leży pomiędzy 4 a 12 szerokości geograficznej północnej i 10930’ a 11750’ długości geograficznej wschodniej, w centrum Morza Południowochińskiego. Obejmuje grupę mikroskopijnych wysepek, skał koralowych, raf i ławic, rozrzuconych na obszarze około 180.000 kilometrów kwadratowych. Większość z nich jest zatapiana w czasie przypływów, a poszczególne punkty odległe są od siebie o dziesiątki, a niekiedy nawet setki kilometrów. Ogólna wynurzona nad poziom morza powierzchnia wszystkich wysp, wysepek, skał, raf i ławic wynosi około 10 kilometrów kwadratowych. Główna grupa wysp położona jest około 400 kilometrów na północny wschód od brzegów Borneo i Palwanu (Filipiny) i około 500 kilometrów od brzegu południowego Wietnamu, w odległości przeszło 1000 kilometrów od chińskiej wyspy Hajnanu i 1500 kilometrów od wyspy Tajwan.

W sporze o archipelag Spratly stronami są Wietnam, Chiny, Tajwan, Filipiny, Malezja oraz Brunei. Wietnam, Chiny i Tajwan mają roszczenia co do całego archipelagu, a Filipiny (które włączyły się do konfliktu dopiero w 1951 roku) oraz Malezja (toczące spór od 1978 roku) mają roszczenia co do części archipelagu. Brunei rości sobie prawa tylko do jednej wyspy Louisa Reef (od 1984 roku).

1. Argumentacja Wietnamu

1. Wietnam ma władzę suwerenną nad archipelagami Paracele i Spratly z tytułu zawłaszczenia ziemi niczyjej (terra nullius) poprzez odkrycie i efektywą okupację od XVII wieku.

Według obecnie powszechnej koncepcji prawa międzynarodowego samo odkrycie ziemi niczyjej (terra nullius) nie jest wystarczające do zawłaszczenia i posiadania tytułu prawnego przez państwo, które tę ziemię odkryło. Tylko efektywna okupacja, czyli rzeczywiste rozciągnięcie władzy na ziemię niczyją, daje tytuł prawny.

Ostatecznie ukształtowały się dwie zasady zawłaszczenia ziemi niczyjej: zasada rzeczywistości oraz zasada jawności¹. Treścią zasady rzeczywistości (dokonanie efektywnej okupacji) jest faktyczne objęcie danego terytorium w posiadanie, traktowanie go jako części swego terytorium i wykonywanie tam władzy suwerennej przez pewien stosowny okres. Zasada jawności wymaga, aby dokonane zawłaszczenie było notyfikowane przez inne państwa.

Okupacja musi być dokonana przez państwo. Osoba fizyczna czy prawna nie może zawłaszczać ziemi niczyjej.

Wietnam uzasadnia swoje roszczenie oparte na odkryciu i efektywnej okupacji, sięgając do argumentów historycznych.

Według „Zbioru Map Wietnamu” (Thien Nam Tu Chi Lo Do), księgi z XVII wieku wykonanej przez znanego wietnamskiego geografa Do Ba, Wietnam dokonał efektywnej okupacji archipelagów Paracele i Spratly oraz traktował je jak integralną część swojego terytorium co najmniej od XVII wieku, gdy jeszcze nie należały do żadnego państwa, czyli gdy były jeszcze ziemią niczyją (terra nullius). Wówczas archipelagi Spratly i Paracele były określane wspólnie jako Bai Cat Vang (Brzeg Żółtego Piasku) i wpisane do okręgu Quang Ngai. Bai Cat Vang nazywano także inaczej, np.: Dai Truong Sa, Van Ly Truong Sa, Truong Sa, Con Vang.

W książce „O uśmierzaniu granic – zapiski różne” (Phu Bien Tap Luc) uczonego wietnamskiego Le Qui Dona autor opisywał archipelagi pod nazwą Dai Truong Sa oraz donosił o stworzeniu przez panów Nguyen Stowarzyszenia Bac Hai w celu badania i eksploatacji zasobów Paracele i Spratly’a, takich jak żółwie, trepangi, morświny. Członkowie stowarzyszenia pozostali na wyspach od 6 do 8 miesięcy w ciągu roku.

Wiele innych dokumentów historycznych, m.in. „Kronika Dynastii” (Lich Trieu Hien Chuong Loai Chi) z 1821 roku napisana przez Phan Huy Chu – historyka Instytutu Historii Narodowej pod dynastią Nguyen, „Geografia Imperium Viet” (Hoang Viet Dia Du Chi) z 1833 roku, „Oficjalna Kronika Dai Nam” (Dai Nam Thuc Luc Tien Bien i Chinh Bien,1844–1848), potwierdziło prace Stowarzyszenia Bac Hai. Źródła te opisywały ponadto określane przez władze regulamin wyboru członków stowarzyszenia, zasady poboru podatków, wynagrodzenie, ulgi dla jego członków itd. Stowarzyszenie było utrzymywane i działało nieprzerwanie od czasu panów Nguyen (1558–1786) do dynastii Tay Son (1786–1802) i dynastii Nguyen (1802–1845). Cesarz Gia Long (dynastia Nguyen) i następni cesarzy Minh Mang, Thieu Tri, Tu Duc zwracali szczególną uwagę na archipelagi Spratly i Paracele. Wzmocnili nad nimi suwerenność swego państwa². Przez trzy wieki (od XVII do XIX) władze feudalne Wietnamu sprawowały nieprzerwaną władzę suwerenną nad archipelagami, eksploatowały je ekonomicznie i utrzymywały nad nimi administracyjne zwierzchnictwo, a żadne inne państwa nie sprzeciwiały się temu.

Jaseniew Vladimir i Stephanow Evginii w swojej książce „Granice chińskie: od tradycyjnego ekspansjonizmu do obecnego hegemonizmu”, po przedstawieniu faktów świadczących o nieustannym sprawowaniu władzy suwerennej nad archipelagami Spratly i Paracele przez Państwo Wietnamskie, także podkreślali, że „od dawna, wietnamskie władze feudalne włączyły różne przybrzeżne wyspy jak i Hoang Sa i Truong Sa archipelagi do granicy terytorialnej Państwa Wietnamskiego”³.

2. Po założeniu protektoratu w Wietnamie według Konwencji z 6 czerwca 1884 r. Francja rządziła archipelagami Paracele i Spratly w imieniu Wietnamu.

Chiny (i inne państwa) wtedy jeszcze nie miały roszczenia do tych dalekich wysp, dlatego w okresie pro-kolonizacji Francja swobodnie się tutaj pokazała.

W 1899 roku,, gubernator generalny Indochin Paul Doumer poprosił rząd Francji o wybudowanie latarni morskiej na archipelagu Paracele. Jednak z powodu braku śróóodków finansowych ta ta inicjatywa nie została zrealizowana.

Dnia 8 marca 1925 r.okuoku, gubernator generalny Indochin ogłosił, że archipelag Paracele stanowi częeść terytorium Francji.⁴. Od roku 1925 roku Instytut Oceanografii Nha Trang dokonywał inspekcji i badań oceanograficznych, geologicznych i biologicznych na Paracelach⁵, a na Spratly – od 1927 roku⁶.

W 1930 roku rząd francuski w Indochinach oficjalnie polecił wywiesić flagę na wyspach Spratly. Delegacja popłynęła statkiem „La Malicieuse”. Następnie – od 1930 do 1933 roku – jednostki wojskowe francuskie zajęły główne wyspy tego archipelagu: wyspę Spratly (13 kwietnia 1930 r.), Amboyna Cay (7 kwietnia 1933 r.), Itu Aba (10 kwietnia 1933 r.), grupę Hai Dao (10 kwietnia 1933 r.), Loai Ta (11 kwietnia 1933 r.) i Thi Tu (12 kwietnia 1933 r.) wraz z maleńkimi wysepkami wokół wymienionych wysp. Na temat okupacji tych ziem został opublikowany komunikat Ministerstwa Spraw Zagranicznych Francji w „Oficjalnej Gazecie Republiki Francji” (Journal Officiel de la Republique Française) z 26 lipca 1933 r. oraz w „Oficjalnej Gazecie Indochin” (Journal Officiel de l’Indochine) z 25 września 1933 r.

Okupacja archipelagu Spratly przez Francję w latach 1930–1933 nie spotkała „żadnego sprzeciwu od strony Filipin czy Chin, ani od strony Holandii, zajmującej wówczas Brunei, ani ze strony Ameryki. Wielka Brytania prosiła o wytłumaczenie i deklarowała, iż jest zadowolona z odpowiedzi, które udzieliła jej Francja”⁷.

Dnia 21 grudnia 1933 r. gubernator J. Krautheimer wydał ustawę, która przyłączyła archipelag Spratly do prowincji Ba Ria.

Dnia 30 marca 1938 r. cesarz Wietnamu wydał ustawę, która przyłączyła archipelag Paracele do prowincji Thua Thien, natomiast 16 czerwca 1938 r. generalny gubernator Indochin J. Brevie wydał rozporządzenie, które stworzyło jednostkę administracyjną na archipelagu Paracele. Francja dokonała faktycznej okupacji na całym archipelagu. Mała jednostka wojskowa patrolowała archipelag regularnie. W 1938 roku została umieszczona kamienna tablica z napisem „Republika Francja – Państwo An Nam – Archipelag Paracele, 1816 – Wyspa Paracel – 1938”. Na Paracel and Spratly Islands”, Kluwer Law International, Haga 2000 archipelagu wybudowano także latarnię morską, stację meteorologiczną oraz stację telewizyjną.

W marcu 1939 roku wojska japońskie zajęły archipelag Spratly. Został on włączony (wraz z archipelagami Pratas i Paracele) do administracji władz portu Kaosiung na Tajwanie. Japończycy utworzyli bazę wojskową na wyspie Spratly, przekształcili wyspę Itu Aba w bazę łodzi podwodnych oraz rozmieścili posterunki na niektórych innych wyspach. W kwietniu 1939 roku Paryż zaprotestował przeciwko akcji militarnej rządu japońskiego na archipelagu Spratly, twierdząc, że stanowi on część An Namu. Wojska japońskie kontrolowały jednak ten archipelag do końca II wojny światowej.

Po II wojnie światowej Francja niezwłocznie ponowiła swoją obecność na archipelagach Paracele i Spratly. W czerwcu 1946 roku mała francuska jednostka wojskowa przybyła na archipelag Paracele i ponownie go okupowała. Kilka miesięcy później, w październiku 1946 roku, francuski statek wojenny pod nazwą „Chevreud” popłynął do Spratly. Załoga statku „Chevreud” umieściła na wyspie Itu Aba kamienną tablicę, na której napisano:

France

Française

Ile Itu Aba

Astrolobe (10-4-33)

Chevreud (5-10-46)⁸

Poprzez tę tablicę potwierdzono francuską okupację archipelagu Spratly w 1933 roku i zatwierdzono odnowienie francuskich uprawnień 5 października 1946 r. Chociaż Francuzi nie okupowali Itu Aba, umieszczenie tej kamiennej tablicy rzeczywiście sankcjonowało własność Francji. Co więcej, wydarzenie to nastąpiło w czasie, gdy wyspa Itu Aba nie była jeszcze okupowana przez armię chińską.

W 1947 roku Francja domagała się, aby wojska chińskie opuściły wyspę Itu Aba, którą bezprawnie zajęły pod koniec 1946 roku. Rząd francuski wysyłał jednostki wojskowe na archipelag w zastępstwie Chińczyków.

Jak wyżej wskazano, Francja jako protektor reprezentujący państwo An Nam nie zrezygnowała z jego roszczeń i kontynuowała wykonywanie władzy suwerennej na archipelagu Paracele. W przypadku archipelagu Spratly Francja uznała go za ziemię niczyją i dokonała efektywnej okupacji przed obecnością innych państw na tym archipelagu, nie napotykając na żaden znaczący sprzeciw z ich strony.

3. Władza suwerenna Wietnamu nad archipelagami była dalej kontynuowana i broniona po opuszczeniu Indochin przez Francję.

W dniu 14 października 1950 r. Francja oficjalnie przekazała archipelagi w administrowanie rządu Bao Dai.

We wrześniu 1951 roku w San Francisco odbyła się konferencja w sprawie Traktatu Pokojowego z Japonią. Artykuł 2(f) tego Traktatu stanowił, że „Japonia zrzeka się wszelkich praw, tytułów i roszczeń dotyczących archipelagu Paracele i archipelagu Spratly”. Przewodniczący delegacji wietnamskiej, premier Tran Van Huu, podczas siódmej sesji oficjalnie deklarował potwierdzenie suwerenności Wietnamu nad archipelagami Spratly i Paracele. „(…) Jak musimy szczerze skorzystać z każdej okazji aby zniweczyć wszystkie źródła sporu, deklarujemy nasze prawa odnośnie archipelagów Spratly i Paracele, które od czasów niepamiętnych są częścią Wietnamu”⁹. Żadne z 51 uczestniczących w tej konferencji państw nie składało sprzeciwu ani zastrzeżeń.

Po Konwencji Genewskiej z 1954 roku archipelagi Paracele i Spratly były pod kontrolą Wietnamu Południowego. W 1956 roku, po opuszczeniu Indochin, Francja przekazała południowy Wietnam rządowi sajgońskiemu. Dnia 1 czerwca 1956 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Południowego Wietnamu potwierdziło suwerenność swego kraju nad wyspami Spratly, odrzucając roszczenia do tych wysp ze strony Chin i Filipin. Rząd sajgoński wysłał wojska na archipelagi Paracele i Spratly, na głównych wyspach postawił tablicę suwerenności, przeprowadzał badania naukowe, wydawał zezwolenia na eksploatację nawozu ptasiego, zatrzymał grupę chińskich rybaków nielegalnie przebywających w zachodniej części Paracele, sprawował administracyjną władzę… Dnia 13 lipca 1971 r. Minister Spraw Zagranicznych Południowego Wietnamu oświadczył w Manili, że archipelag Spratly jest częścią terytorium Wietnamu od niepamiętnych czasów. Dwa dni później, tzn. 15 lipca 1971 r., Ministerstwo Spraw Zagranicznych Południowego Wietnamu opublikowało komunikat stwierdzający władzę suwerenną nad wyspami Spratly i Paracele.

W styczniu 1974 roku Chiny bezprawnie zajęły przemocą cały archipelag Paracele. Rząd Południowego Wietnamu zareagował niezwłocznie i ostro, korzystał z wszelkich okazji, aby potwierdzać suwerenność swego kraju, np. wysyłał pismo do Rady Bezpieczeństwa i Sekretarza Generalnego ONZ z prośbą o interwencję, deklarował władzę suwerenną na Konferencji Ekonomicznej Komisji dla Azji i Dalekiego Wschodu (marzec 1974 rok) oraz na III Konferencji Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza w Caracas (lipiec 1974 rok), opublikował białą książkę o archipelagach Paracele i Spratly (luty 1975 rok).

4. Socjalistyczna Republika Wietnamu, będąc sukcesorem dwóch poprzednich państw, posiada wszelkie tytuły prawne do archipelagów Paracele i Spratly od 2 lipca 1976 r.

W oświadczeniu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wietnamu z 27 września 1979 r. Hanoi potwierdziło, że suwerenność Wietnamu nad archipelagami Paracele i Spratly jest niekwestionowana oraz oparta na prawnych, historycznych i prawdziwych faktach. Temu oświadczeniu towarzyszyła biała książka „Suwerenność Wietnamu nad archipelagami Hoang Sa i Truong Sa” opublikowana dzień później.

W 1982 roku Wietnam utworzył powiat Hoang Sa podlegający administracji prowincji Quang Nam – Da Nang dla archipelagu Paracele oraz powiat Truong Sa podlegający administracji prowincji Phu Khanh dla archipelagu Spratly. W kwietniu 1983 roku władze wietnamskie wzmocniły garnizon stacjonujący na wyspie Amboyna Cay, zwiększając go z 50 do 150 żołnierzy.

W lutym i marcu 1988 roku doszło do potyczek morskich pomiędzy jednostkami marynarki wojennej Wietnamu i Chin na archipelagu Spratly. W ich wyniku zostały „zatopione trzy jednostki wietnamskie, trzy osoby zginęły, 74 marynarzy wietnamskich uznano za zaginionych, 9 wzięto do niewoli. Strona chińska stwierdziła, że jeden z jej żołnierzy został ranny”¹⁰. Chiny przejęły siłą 7 wysp i wysepek Fiery Cross Reef, Cuarteron Reef, Gaven Reef, Johnson Reef, Kennan Reef, Subi Reef i Loai Ta South West Reef.

Dnia 7 maja 1988 r. Minister Obrony SRW, generał Le Duc Anh, dokonał inspekcji wielu garnizonów na wyspach archipelagu Spratly. W ogłoszonym z tej okazji przemówieniu potwierdził suwerenność Wietnamu nad archipelagami Spratly i Paracele oraz gotowość do ich obrony. W maju 1988 roku inspekcji dokonali również przewodniczący Rady Państwa Wietnamu Nguyen Quyet’a i szef sztabu generalnego Wietnamskiej Armii Ludowej – generał Doan Khue. Spotkało się to z protestem ze strony chińskiej. Wietnam odrzucił tę krytykę, stwierdzając jednak, że nie podejmie polemiki, aby uniknąć nowych zadrażnień.

Od 17 marca do 11 maja 1988 r. Wietnam czterokrotnie występował do ChRL z propozycją podjęcia rokowań w sprawie rozwiązania sporów wokół archipelagów Spratly i Paracele. Chińczycy jednak odrzucili tę ofertę i odmówili wszelkiej dyskusji, gdyż I wiceminister Spraw Zagranicznych Wietnamu Dinh Nho Lien podjął ten temat w czasie swojej niespodziewanej wizyty w Pekinie w kwietniu 1989 roku.

Dnia 17 kwietnia 1998 r. członek komitetu Ministerstwa Polityki Wietnamu Pham The Duyet przewodniczył delegacji dokonującej inspekcji na Spratly. Ta wizyta jest ważnym krokiem w polityce potwierdzania władzy suwerennej Wietnamu nad tym archipelagiem.

II. Argumentacja Chińskiej Republiki Ludowej i Tajwanu

Ze względu na to, że postawa ChRL i Tajwanu jest analogiczna, podobnie jak przytaczane argumenty, należy je omówić wspólnie jako argumentację strony chińskiej.

1. Argumentacje historyczne

Strona chińska opiera swoje roszczenie na odkryciu i sprawowaniu władzy suwerennej na archipelagach Paracele i Spratly. W dokumentach przedstawionych przez Chińczyków i w pracach różnych autorów istnieją jednak niejasności i niezgodności zarówno co do czasu odkrycia, jak i miejsca wysp odkrytych.

Chińczycy twierdzą, że archipelagi odkryli w okresie rządów dynastii Han (206 r. p.n.e. – 220 r. n.e.)¹¹. Nie przytaczają jednak na to praktycznie żadnych dowodów. Autorzy chińscy Chiu Hungdah i Park Choon-Ho są zgodni, że archipelag Spratly został odkryty po raz pierwszy przez wyprawę Kubilaj Chana w 1292 roku w okresie dynastii Yuan (1280–1368 n.e.)¹². Kierując się ku brzegom Jawy, przepłynął koło „Ch’I-chou Yang” (Ocean Siedmiu Wysp) i „Wan-li Shih-tang” (Skaliste Rafy Rozciągające się na Dziesiątki Tysiące Li). Według autorów „Wan-li Shih-tang” prawdopodobnie odnosi się do dzisiejszego Spratly. Inny chiński autor Chen Hurng-Yu jest natomiast zdania, iż wyspy odkryte przez tę wyprawę to w rzeczywistości archipelag Paracele¹³.

Jednak w Wielkim Zbiorze Ksiąg Dziejów Starożytnych i Nowożytnych (古今圖書集成) opracowanym przez dynastię Qing w 1706 roku żadna mapa w Spisie Jednostek Administracyjnych (職方典) nie uwzględniała archipelagów dalszych niż obecny archipelag Hainan.

Archipelag Spratly został opisany po raz pierwszy w 1730 roku w chińskiej książce napisanej przez Chen Hun-Ching jako „Chen-li Shih-tang” (Skaliste Rafy Rozciągające się na Tysiące Li). Wysunięto pytanie, czy „Wan-li Shih-tang” i „Chen-li Shih-tang” odnoszą się do jednego miejsca czy do dwóch różnych? Samuels Marwyn S. wyraża opinię, że „Wan-li Shih-tang” i „Chen-li Shih-tang” to różne miejsca i prawdopodobnie „Chen-li Shih-tang” odnosi się do archipelagu Spratly¹⁴. Argumentacja Chena w związku z tym wydaje się bardziej rzetelna.

Gdybyśmy uważali argumentację Chena za wiarygodną i rok 1730 uznali za rok odkrycia archipelagu Spratly, napotkalibyśmy dalsze trudności w ustaleniu, czy odkrycie było dokonane przez osoby prywatne czy też państwo (np. przez marynarkę wojskową państwa), gdyż w książce nie było o tym mowy.

Według Jana Rowińskiego najwcześniejsza informacja ze źródeł obcych dotycząca obecności Chińczyków w tym regionie pochodzi od jednostek floty brytyjskiej, które w 1867 roku zarejestrowały obecność chińskich rybaków na wyspie Itu Aba.

Strona chińska przedstawia następujące fakty jako dowody sprawowania władzy suwerennej nad archipelagami Paracele i Spratly:

• W czasie panowania dynastii Song (960–1279) odbywały się patrole wojskowe w okolicy archipelagu Paracele. Fakt ten można potwierdzić dzięki Wujing Zongyao (武经总要, „Generalne Opisanie Podstawowych Zasad Kanonu Militarnego”). Jednak według Monique Chemillier-Gendreau wskazany dokument wykazywał jedynie, że były to podróże inwigilacji geograficznej aż do Oceanu Indyjskiego oraz że Chiny wiedziały wtedy o archipelagu Paracele, lecz nie udowodniły żadnej okupacji.
• W XIII wieku cesarz dynastii Yuan zlecił astronomowi Guo Shoujing dokonanie obserwacji astronomicznych w różnych miejscach, w tym na archipelagu Paracele. Obserwacje te były wykonane częściowo na terytorium Chin, częściowo za ich granicą i miały charakter badań naukowych, nie były wystarczające do uzyskania tytułu prawnego wobec archipelagu.
• W latach 1710–1712, kontradmirał Guangdonga Wu Sheng dokonał patrolu wokół wysp archipelagu Paracele. Jednak według Monique Chemiller-Gendreau był to patrol wokół wyspy Hainan, a nie archipelagu Paracele.

Jak widzimy, dokumenty historyczne strony chińskiej „są rzadkie, niezupełne, i nie stanową dowodu zwyczajnej okupacji, efektywnej administracji ani nie stwierdzają nadzoru suwerennego”¹⁵.

O argumentach historycznych strony chińskiej i Wietnamu francuski profesor Yves Lacoste uważa, że „w każdym razie, argumenty Wietnamu są mocniejsze”¹⁶, co autorka niniejszego opracowania uważa za słuszne.

2. Argumenty w okresie od początku XX wieku do 1945 roku

Dopiero na początku XX wieku pojawiły się pierwsze próby okupacji archipelagu Paracele przez Chiny. W 1909 roku chiński admirał Li Zhun dokonał krótkiego lądowania na Paracele (trwającego 24 godziny). Chińczycy wywiesili flagę i wystrzelili ze swej broni, aby ogłosić suwerenność (co jest sprzeczne z argumentacją historyczną strony chińskiej – gdyby bowiem archipelag Paracele był okupowany przez Chiny od czasów dawnych, Li Zhun ze swoją delegacją musiałby o tym wiedzieć, nie powinien zatem zachowywać się tak, jakby po raz pierwszy odkrywał ten archipelag). Francja reprezentująca Wietnam nie reagowała na akt lądowania Chińczyków na Paracele, gdyż uznała, że była to tylko formalności marynarskie podczas inspekcji¹⁷.

W 1937 roku Japonia okupowała wyspy „leżące przy brzegu Indochin”, zmieniła ich nazwę na „Shinnan Gunto” i pozostawiła je pod jurysdykcją Kiaohsiung (Taiwan), co spotkało się z protestem ze strony Francji.

Przez cały okres II wojny światowej archipelagi Paracele i Spratly były pod okupacją Japonii.

I tak, do końca II wojny światowej w 1945 roku, nie licząc pierwszych prób wykazania suwerenności na archipelagu Paracele, Chiny nie dokonały żadnej efektywnej okupacji na tym archipelagu. Na archipelag Spratly nie miały żadnego wpływu i nie sprawowały nad nim żadnej kontroli.

3. Okres po 1945 roku

Po II wojnie światowej Japończycy wycofali się z Indochin oraz archipelagów Paracele i Spratly. Francja wznowiła swoją obecność na Paracelach w czerwcu 1946 roku. W styczniu 1947 roku wojska Republiki Chińskiej lądowały na wyspie Woody Island (archipelag Paracele). Francja natychmiast sprzeciwiła się tej bezprawnej okupacji i wysłała tam jednostkę wojskową, utworzyła garnizon i wybudowała stacje meteorologiczne, które funkcjonowały przez całe 26 lat aż do 1974 roku, kiedy Chiny bezprawnie zajęły archipelag przemocą zbrojną.

Pod koniec 1946 roku Tajwan wysłał wojska na archipelag Spratly w celu okupacji wyspy Itu Aba.

Dnia 1 grudnia 1947 r. ChRL formalnie włączyła cztery archipelagi na Morzu Południowochińskim (w tym również Paracele i Spratly) do prowincji Kuangtung. W tym samym czasie ogłoszono, że aktualna administracja tych archipelagów będzie znajdować się tymczasowo pod dowództwem chińskiej marynarki wojennej¹⁸.

Dnia 12 grudnia 1947 r. na Itu Aba, gdzie w czasie II wojny światowej znajdowała się japońska baza łodzi podwodnych, utworzono posterunek wojskowy Republiki Chińskiej. Według źródeł tajwańskich od grudnia 1949 roku przebywał tam stały garnizon wojsk kuomintangowskich¹⁹.

Proklamacja Chińskiej Republiki Ludowej w październiku 1949 roku zmusiła wojska kuomintangowskie do opuszczenia w maju 1950 roku wyspy Woody Island (w archipelagu Paracele) oraz wyspy Itu Aba (w archipelagu Spratly). Garnizony wojsk francuskich nadal pozostały na archipelagu Paracele.

Jak zostało wspomniane powyżej, w czasie Konferencji Pokojowej z Japonią w San Francisco z 1951 roku Wietnam oficjalnie zadeklarował swoją suwerenność nad archipelagami Spratly i Paracele. Przedstawiliele ChRL i Tajwanu byli nieobecni na tej konferencji, w związku z czym uważają, że taki traktat jest całkowicie bezprawny i dlatego nieważny.

Aby analizować bliżej Traktat Pokojowy z Japonią z 1951 roku, należy cofnąć się w czasie, a mianowicie do Deklaracji Kairskiej z 26 listopada 1943 r. i Deklaracji Poczdamskiej z 26 lipca 1945 r.

W listopadzie 1943 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Leonard Spencer Churchill i generalissimus Chin Tsiang Kiai-Che²⁰ potajemnie spotkali się w Kairze (Egipt) i wspólnie podpisali deklarację, w której postanowiono:

„Celem tych państw²¹ jest odebranie Japonii praw do wszystkich wysp na Oceanie Spokojnym, które ten kraj przemocą zajął lub okupował od początku I wojny światowej, i wszystkie terytoria, które Japonia zabrała siłą Chińczykom, tj. Mandżurię, Tajwan (Formosa) i Peskadory, muszą być zwrócone Chinom. Japonia musi zostać usunięta ze wszystkich innych terytoriów, które zagarnęła przemocą i chciwością”²².

Półtora roku później prezydent Stanów Zjednoczonych, premier Wielkiej Brytanii i generalissimus Chin spotkali się ponownie w Poczdamie. Dnia 26 lipca 1945 r. podpisali deklarację stanowiącą, iż „wszystkie postanowienia Deklaracji Kairskiej muszą być wykonane”²³.

Z powyższego wynika, że Deklaracja Kairska jest dokumentem międzynarodowym, który tworzy zobowiązania prawnomiędzynarodowe, a nie tylko zwykłą deklaracją o charakterze oświadczenia.

Zarówno deklaracja Kairska z 1943 r., jak i Deklaracja Poczdamska z 1945 r. w ogóle nie wspominają o zwróceniu Chinom archipelagów Spratly i Paracele, które Japonia zajęła przemocą na początku II wojny światowej. Oznacza to, że przywódcy trzech mocarstw nie uważali archipelagów Spratly i Paracele jako części terytorium Chin.

Dnia 4 grudnia 1950 r. Chou En-lai (ówczesny minister spraw zagranicznych Chin) w oświadczeniu dotyczącym traktatu pokojowego z Japonią powiedział: „Deklaracja Kairska, Konwencja Jałtańska, Deklaracja Poczdamska (…) międzynarodowe dokumenty podpisane przez rząd Stanów Zjednoczonych stanowią zasadniczą podstawę dla traktatu pokojowego z Japonią”²⁴.

Innymi słowy, Traktat Pokojowy z Japonią z 1951 r. podpisany w San Francisco jest międzynarodowym dokumentem wykonującym Deklarację Kairską i dlatego ma takie same skutki jak Deklaracja Kairska.

Jeśli strona chińska uważa Traktat z 1951 r. w San Francisco za „bezprawny i dlatego nieważny”, to takie oświadczenie jest sprzeczne z oświadczeniem z 4 grudnia 1950 r. Poza tym, z punktu widzenia prawa międzynarodowego, umowa międzynarodowa jest nieważna, jeżeli:

1. jest zawarta do celów niemoralnych²⁵;
2. jest sprzeczna z bezwzględnie obowiązującą normą powszechnego prawa międzynarodowego (ius congens);
3. jest zawarta w wyniku groźby lub użycia siły z pogwałceniem zasad prawa międzynarodowego wyrażonych w Karcie Narodów Zjednoczonych;
4. narusza prawo wewnętrzne kontrahentów dotyczące zawierania umów²⁶.

Traktat Pokojowy z Japonią z 1951 r. w San Francisco nie spełnia żadnej z wyżej wymienionych przesłanek i dlatego bez wątpienia jest ważny według prawa międzynarodowego. Strona chińska może co najwyżej uważać ten traktat za bezskuteczny w stosunku do siebie ze względu na to, że go nie podpisała.

Dnia 28 kwietnia 1952 r. ChRL i Japonia podpisały dwustronny traktat pokojowy. Artykuł 2 tego traktatu stanowi: „Strony przyznają że według art. 2 Traktatu Pokojowego z Japonią podpisanego dnia 8 września 1951 r. w San Francisco, Stany Zjednoczone, Japonia zrzekła się wszelkich praw, tytułów i roszczeń dotyczących Tajwanu (Formosa) i Pescador, jak i archipelagów Paracele oraz Spratly”. W oświadczeniu z 5 maja 1952 r. w sprawie tego dwustronnego traktatu Chou En-lai nie wspomniał nic o Spratly i Paracele²⁷.

Interpretacje artykułu 2 pokojowego traktatu chińsko-japońskiego są niezgodne i budzą różne wątpliwości. Jedni uważają, że ponieważ Tajwan i Peskadory są częściami terytorium Chin, które Japonia musi Chińczykom zwrócić, to przez umieszczenie „archipelag Paracele i archipelag Spratly” w tym samym artykule, strony „pośrednio” uważały je za część terytorium Chin. Inni są zdania, że w tym artykule jest tylko mowa o zrzekaniu się przez Japonię wszelkich praw, tytułów i roszczeń dotyczących Spratly i Paracele. Nie nakazano natomiast zwrócenia Chinom tych archipelagów.

W kwietniu 1956 roku wojska francuskie wycofały się z Indochin, rząd Wietnamu Południowego oficjalnie przejął od Francji kontrolę nad Paracelami. W tym samym czasie wojska Chińskiej Republiki Ludowej dyskretnie okupowały Wschodnią część archipelagu Paracele (grupa wysp Amphitrite)²⁸.

Od 1 czerwca do 24 września 1956 r. trzy różne jednostki wojskowe Republiki Chińskiej zostały wysłane na archipelag Spratly. Pierwsza z nich przybyła do North Danger 5 czerwca. Po dokonaniu inspekcji na wyspie Itu Aba odjechała 14 czerwca do Tajwanu. Druga jednostka opuściła Tajwan 29 czerwca i wywiesiła flagę Republiki Chińskiej na Itu Aba w dniu 11 lipca. Trzecia misja została wysłana do Itu Aba w 24 września²⁹.

Dnia 4 września 1958 r. ChRL ogłosiła swoje 12-milowe morze terytorialne, również wokół archipelagów Paracele i Spratly.

Dnia 19 stycznia 1974 r. Chiny przemocą zbrojną przejęły cały archipelag Paracele.

Władze kuomintangowskie przystąpiły do intensywnej rozbudowy swojej bazy morskiej na Itu Aba na początku lat 70. XX wieku. Według J. Rowińskiego zwiększono stacjonujący tam garnizon początkowo do 300, a następnie do 500 ludzi, wody przybrzeżne zamknięto dla obcych jednostek. „Rozwinięto na znaczną skalę budowę infrastruktury wojskowej, przerzucono na wyspę ciężką artylerię”³⁰. Ponadto

- „do stycznia 1974 r. ChRL praktycznie nie miała możliwości wpływania na sytuację w regionie archipelagu Spratly, nie mówiąc już o sprawowaniu nad nim kontroli”³¹.

W lutym 1988 roku Chiny wysyłały wojska na niektóre wyspy archipelagu Spratly. W marcu 1988 roku, o czym była powyżej mowa, doszło do potyczek morskich pomiędzy jednostkami marynarki wojennej Wietnamu i Chin na archipelagu Spratly, w rezultacie czego Chiny zajęły 7 wysp. Chińska Republika Ludowa była jedynym państwem zgłaszającym roszczenia co do całego archipelagu Spratly, które do 1988 r. praktycznie nie kontrolowało żadnej z jego wysepek.

III. Argumentacja Filipin

Jedno z najsłabszych roszczeń pochodzi od strony filipińskiej. Filipiny roszczą sobie prawo do około 60 wysepek, raf i ławic archipelagu Spratly³². Pierwsze filipińskie roszczenie wysunął Filipińczyk, handlowiec i prawnik Tomas Cloma. W 1947 roku ogłosił on odkrycie grupy wysp i wysepek znajdującej się 300 mil na zachodzie wyspy Palawan.

Jednak dopiero w 1956 roku kontynuował „odkrycie” tego obszaru. Dnia 15 marca 1956 r. Filemon Cloma, jego brat, wraz z 40 marynarzami filipińskiego obywatelstwa dotarli do tych wysepek w celu dokonania formalnego zawłaszczenia. Wywiesili flagi Filipin na niektórych wyspach, wśród których było Itu Aba³³. Dnia 11 maja 1956 r. proklamowali na zajętych przez siebie wysepkach „Kalayaan” (Ziemia Wolności)³⁴. Sam Tomas Cloma deklarował się jako Przewodniczący Rady Najwyższej Państwa Ziemi Wolności. Ta deklaracja ożywiła międzynarodowe zainteresowanie wobec Spratly i protesty ze strony innych państw³⁵.

Dnia 15 maja 1956 r., po poinformowaniu filipińskiej i światowej prasy, T. Cloma wysłał pismo do ówczesnego wiceprezydenta i ministra spraw zagranicznych Carlosa P. Garcii z informacją, że wraz z innymi obywatelami filipińskimi okupował w ich własnym imieniu obszar o powierzchni 64.976 mil kwadratowych na zachodzie Palawan, który znajduje się poza filipińskimi wodami i nie znajduje się pod jurysdykcją żadnego państwa. Podkreślił także, iż jego roszczenie było oparte na prawie odkrycia i (lub) okupacji oraz dołączył do swojego pisma mapę obszaru. Mimo całkowitej zmiany nazw wszystkich wysp mapa niewątpliwie pokazywała, że Kalayaan obejmował większość wysp archipelagu Spratly, w tym między innymi wyspy Spratly, Itu Aba, Nam Yit, Thi Tu, a także ważne rafy i skały koralowe, takie jak North Danger Reef, Mariveles Reef, Invertigation Shoal i inne³⁶.

Drugie pismo do Ministerstwa Spraw Zagranicznych Filipin T. Cloma wysłał 21 maja 1956 r. wraz z listą wysp „Ziemi Wolności”. Napisał on:

„Roszczenie było wysunięte przez obywateli Filipin, a nie w imieniu rządu filipińskiego, ponieważ nie mamy prawa do tego. W każdym razie, powyższe będzie mieć konsekwencję, że to terytorium stanie się częścią Filipin. Z tego powodu, mamy nadzieję i prosimy rząd filipiński, aby poparł i ochronił nasze roszczenie oraz nie prezentował drugiego roszczenia w Narodach Zjednoczonych, może to bowiem zachęcać do sprzeciwu inne państwa”³⁷.

Dnia 6 lipca 1956 r. T. Cloma oficjalnie proklamował rząd „Ziemi Wolności” i wysłał trzecie pismo do ministra spraw zagranicznych Filipin, zwracając się o protektorat ze strony rządu w Manili.

Rząd Filipin zajął wtedy dość niezdecydowane stanowisko. W odpowiedzi minister spraw zagranicznych napisał do T. Clomy:

„Ministerstwo Spraw Zagranicznych uważa, że wyspy, rafy, skały koralowe i ławice znajdujące się na obszarze, który nazwał Pan »Ziemią Wolności«, oprócz grupy Siedmiu Wysp znanej międzynarodowo jako Spratly, są ziemią niczyją (…) wszystkie (wyspy) są nieokupowane i niezamieszkane; innymi słowy oznacza to, iż każdy obywatel Filipin ma prawo do swobodnej eksploatacji ekonomicznej i osiedlania się, jak również obywatele innych państw, dopóki wyłączna suwerenność któregokolwiek państwa na tychże wyspach nie zostanie ustalona zgodnie z zasadami ochronionymi przez prawo międzynarodowe lub uznanymi przez państwa.

Jeśli chodzi o grupę Siedmiu Wysp, nazwaną międzynarodowo »Spratly«, rząd Filipin uznaje, iż te wyspy pod nadzorem de facto państw sprzymierzonych, które wygrały II wojnę światową według Traktatu Pokojowego podpisanego w San Francisco z dnia 8 września 1951 r., w którym Japonia zrzekała się wszelkich praw, tytułów i roszczeń do archipelagów Spratly i Paracele, a do tej pory państwa sprzymierzone jeszcze nie mają uzgodnienia co do tych archipelagów. Z powyższego wynika, że dopóki grupa tych wysp jest w takim stanie, wszyscy obywatele lub urzędnicy państw sprzymierzonych mają prawo do eksploatacji ekonomicznej i osiedlania się na zasadzie równości.

Filipiny są jednym z państw sprzymierzonych, które pokonały Japonię w II wojnie światowej i jednocześnie jest państwem podpisującym wyżej wymieniony Traktat Pokojowy z Japonią”³⁸.

Innymi słowy, rząd Filipin uważał, że obywatele filipińscy mają prawo (na zasadzie równości z obywatelami innych państw sprzymierzonych) do eksploatacji ekonomicznej i osiedlania się na archipelagu Spratly.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Filipin dodało również, że ze względu na położenie geograficzne wysp „Ziemi Wolności”, które leżą blisko zachodniej granicy Filipin, ich stosunki historyczne i geologiczne wobec archipelagu Filipin, ich ogromne znaczenie strategiczne dla bezpieczeństwa tego kraju oraz znaczny potencjał ekonomiczny (rybołówstwo, owoce morza, fosfory itd.): „rząd Filipin na pewno nie lekceważy eksploatacji ekonomicznej i chęci osiedlania się obywateli Filipin na tej grupie wysp, dopóki postępują dla legalnych celów”.

Poza tym podczas konferencji prasowej w Manili 19 maja 1956 r. minister spraw zagranicznych Filipin stwierdził, że grupa wysp na Morzu Południowochińskim, z wyspą Itu Aba i Spratly włącznie, powinna należeć do Filipin, ponieważ znajduje się bliżej ich terytorium niż jakikolwiek inny kraj.

Takie oświadczenie ministra spraw zagranicznych Filipin wywołało mocną reakcję i protesty ze strony innych państw. Pod koniec maja i na początku czerwca 1956 r. posypały się ostre protesty Sajgonu i Tajpej. Pekin zgłosił swój protest przez „New China News Agency” i stwierdził, że roszczenia T. Clomy na podstawie „odkrycia” były niedorzeczne. Jednocześnie Tajwan zamierzał wysyłać jednostkę swojej marynarki wojennej do Spratly. Manila natychmiast zawiadomiła Wietnam i Tajwan, że Filipiny jeszcze nie zgłosiły oficjalnych roszczeń co do tego obszaru. Ambasador Filipin w Tajpej, Narciso Ramos, poinformował rząd tajwański, że Tajwan nie powinien się niepokoić. Republika Chińska wysłała jednak 1 czerwca swoją jednostkę marynarki wojennej do Spratly.

W tym czasie, T. Cloma, 8 czerwca 1956 r., wysłał drugą delegację na Spratly. Na wyspie Itu Aba marynarze Clomy zauważyli, że ich kamienne znaki zostały usunięte przez Tajwańczyków i zastąpione tablicami z chińskimi znakami.

Pierwsza potyczka pomiędzy grupą Clomy i Tajwańczykami odbyła się 1 października 1956 r. w North Danger Shoal. Patrol tajwański zarekwirował broń, wszystkie mapy i dokumenty na statku T. Clomy. Brat Clomy także był zmuszony do oddania broni Tajwańczykom. W tę sprawę rząd filipiński zupełnie nie interweniował.

W sierpniu 1956 r. Wietnam wysłał również patrol na archipelag Spratly w odpowiedzi na „wydarzenie Clomy”.

W okresie 1970–1971 r. jednostki piechoty morskiej Filipin na polecenie prezydenta F. Marcosa zajęły niektóre wyspy archipelagu Spratly, m.in. Thi Tu (80 km na północy od Itu Aba), Nanszan (ok. 170 km na północnym wschodzie Itu Aba), Scarboro i South Rock. Filipińczycy utworzyli posterunki na wielu drobnych wysepkach i raf w północno-wschodniej części archipelagu³⁹. Ponowna próba zajęcia wyspy Itu Aba w 1971 r. zakończyła się niepowodzeniem. Oddziały filipińskie zostały ostrzelane przez garnizon tajwański⁴⁰. Rząd filipiński protestował, stwierdzając, że:

1. Filipiny mają tytuł prawny do Spratly jako konsekwencja okupacji T. Clomy,
2. Chiny okupowały niektóre wyspy będące de facto pod nadzorem państw sprzymierzonych bez zgody tych państw,
3. grupa wysp archipelagu Spratly leży pomiędzy wodami archipelagowymi tworzonymi przez Filipiny⁴¹.

Wraz z protestem Filipiny zwiększyły swoje garnizony na wspomnianych wyspach do 1000 osób. Według Jana Rowińskiego na wyspie Thi Tu zbudowano lotnisko polowe, a na zajętych wyspach działała administracja filipińska, m.in. przedstawicielstwo Państwowego Towarzystwa Rybackiego oraz stacja meteorologiczna. Zapowiedziano wprowadzenie regularnej komunikacji lotniczej pomiędzy wysepkami a stolicą kraju, rozpoczęto także prace geologiczne i tworzono warunki do eksploatacji złóż ropy.

W 1974 roku Tomas Cloma przekazał „własność” Ziemi Wolności Republice Filipińskiej. Do tego czasu Filipiny kontrolowały cztery wysepki archipelagu Spratly⁴².

Wiosną 1978 roku Filipińczycy już ustanowili garnizony na siedmiu wyspach Spratly. Dnia 11 czerwca prezydent F. Marcos przyłączył wskazane wyspy do terytorium Filipin rozporządzeniem nr 1596⁴³, które stanowiło, że „te obszary prawnie nie należały do żadnego państwa czy narodu, w wyniku efektywnej okupacji i kontroli zgodnie z prawem międzynarodowym, muszą one teraz należeć do Filipin i znajdować się pod ich jurysdykcją”. Została utworzona także 200-milowa strefa ekonomiczna⁴⁴.

W końcu 1978 roku Filipińczycy zakończyli przygotowania do wydobywania ropy naftowej. W styczniu 1979 roku Państwowe Towarzystwo Naftowe Filipin we współpracy z koncernami naftowymi Stanów Zjednoczonych i Szwecji rozpoczęło eksploatację ropy z dna morskiego, co wzbudziło ostre protesty ze strony innych państw.

Na konferencji prasowej 14 września 1979 r. prezydent F. Marcos oznajmił, że Filipiny raczej nadal będą rościć sobie prawa do siedmiu wysp będących pod ich kontrolą, nie zaś do archipelagu Spratly jako całości. Na tej konferencji powtórzył, iż te siedem wysp było nieokupowanymi, nieznanymi i niezamieszkanymi wyspami, które nie były nawet etykietowane na mapach przed II wojną światową, a Filipiny okupowały je jako nowe terytorium (terra nullius).

Słabością argumentacji Filipin jest to, że według teorii tego państwa po zrzeczeniu się praw, roszczeń i tytułów do Spratly przez Japonię ten archipelag stałby się jako terra nullius przedmiotem okupacji dla jakiegokolwiek państwa. Tymczasem żadne z państw stron Traktatu Pokojowego z 1951 r. w San Francisco nie popierało tej teorii, a sprzymierzony nadzór po prostu nie istniał.

IV. Argumentacja Malezji

W 1978 roku Malezja wysunęła wobec wysepek Amboyna Cay, Mariveles Reef i Commodore Reef roszczenia, które opierały się na postanowieniach prawa międzynarodowego o szelfie kontynentalnym, mianowicie Konwencji Genewskiej z 1958 roku o szelfie kontynentalnym oraz później – Konwencji z Montego Bay z 1982 roku „Nowe Prawo Morza”. Ministerstwo Spraw Zagranicznych tego kraju opublikowało oficjalne mapy, na których pewne wyspy archipelagu Spratly oznaczone są jako terytorium malezyjskie, a w 1979 roku – mapę szelfu kontynentalnego, na której atol James Schoal znajdował się wewnątrz granic Malezji.

We wrześniu 1983 roku Malezja ogłosiła oficjalnie, iż władze tego kraju zdecydowały się zająć wąski, koralowy atol James Schoal oraz Swallow, Ardasier i Mariveles Reef. Stwierdziła, że wyspy te leżą w tzw. morskiej strefie ekonomicznej Malezji⁴⁵. Malezja jednak nie opublikowała jeszcze mapy pokazującej delimitacje tej strefy.

Jak wspomniano powyżej, roszczenia malezyjskie oparte są na prawie międzynarodowym o szelfie kontynentalnym. Artykuł 76 Konwencji z Montego Bay z 1982 roku stanowi, że „szelf kontynentalny obejmuje dno morskie i jego podziemie, które rozciąga się poza morzem terytorialnym aż do zewnętrza wybrzeża kontynentu, albo do 200 mil morskich od linii podstawowej”. Nie ma tu jednak mowy na temat wysp, skali lub innych przeszkód na szelfie kontynentalnym, które są wynurzone nad poziom morza. Dlatego argumentacje prawne Malezji są raczej słabe i pozostają pod znakiem zapytania. Poza tym roszczenia Malezji o suwerenność nie mają żadnej podstawy historycznej oprócz niedawnej „efektywnej kontroli” na trzech wyspach na południu Spratly w latach 1983–1986⁴⁶ (Mariveles Reef, Ardasier Reef, Swallow Reef).

V. Argumentacja Brunei

Brunei ma roszczenia tylko do wysepki Louisa Reef. Postulaty Brunei oparte są na fakcie, że wysepka leży w jego wyłącznej strefie ekonomicznej.

Jednak art. 56 Konwencji o Prawie Morza z Montego Bay z 1982 roku stanowi tylko, że państwo nadbrzeżne ma w wyłącznej strefie ekonomicznej „suwerenne prawa w celu badania, eksploatacji i ochrony zasobów naturalnych, zarówno żywych, jak i nieożywionych, wód morskich pokrywających dno, a także dna morskiego i jego podziemia oraz w celu gospodarowania tymi zasobami, jak również w odniesieniu do innych przedsięwzięć w zakresie gospodarczego badania i eksploatacji strefy, takich jak wytwarzanie energii poprzez wykorzystanie wody, prądów i wiatrów”, jurysdykcję w odniesieniu do budowania i wykorzystywania sztucznych wysp, instalacji i konstrukcji, badań naukowych morza, ochrony i zachowania środowiska morskiego. Wysuwanie roszczeń wobec jakiejś wyspy z tytułu jej położenia w swojej wyłącznej strefie ekonomicznej jest błędną interpretacją postanowień Konwencji. Argumentacja Brunei jest słaba i bezpodstawna.

KONKLUZJA

Jak wynika z powyższej analizy, Wietnam ma znaczną przewagę w stosunku do innych stron w sporach o archipelagi Paracele i Spratly, gdyż posiada najbardziej logiczne i najmocniejsze argumenty w świetle prawa międzynarodowego. Wietnam jest także zwolennikiem załatwiania sporów drogą sądową przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości lub jakimkolwiek innym sądem polubownym. Jednak rozwiązanie konfliktu zależy głównie od dobrej woli Chińskiej Republiki Ludowej, która stosuje politykę faktów dokonanych, naruszającą w sposób poważny zaufanie oraz stabilność w regionie i zawsze odmawia rozwiązania kwestii spornych drogą sądową lub na drodze wielostronnej negocjacji (co proponują inne strony).

BIBLIOGRAFIA

1. Beauvois Marcel, Les archipels Paracels et Spratley, Vietnam Press nr 7574 z 27 listopada 1971 r.
2. Chemillier-Gendreau Monique, Sovereignty over the Paracel and Spratly Islands”, Kluwer Law International, Haga , 2000
3. Cordner Lee G., The Spratly Island dispute and the Law of the Sea. Ocean Development and International Law, Washington D.C., vol. 25 (1994)
4. Ferrier Jean-Pierre, Le conflit des iles Paracels et le problème de la souveraineté sur les iles inhabitées, Annuaire francais de droit international, vol. 21 (1975)Góralczyk Wojciech, Stefan Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007
5. Hindley Michael, James Bridge, South China Sea: the Spratly and Paracel Islands Dispute, The World Today, Londyn, vol. 50 (czerwiec 1994)
6. Jaseniew Vladimir, Stephanow Evginii, Kитайские границы: от традиционного экспансионизмa к текущемy гегемонизмy, Moskwa 1982

Kuang-Minh Sun, Dawn in the South China Sea? A Relocation of the Spratly Islands in an Everlasting Legal Storm, South African Yearbook of International Law, University of South Africa, vol. 16 (1990/1991)

8. Lacoste Yves, Mer de Chine ou Mer de l’Asie du Sud-Est, Paryż 1981Ministerstwo Spraw Zagranicznych Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Biała Książka: Archipelagi Paracele, Spratly i Prawo Międzynarodowe, Hanoi 1988
9. Quân Phạm Hoàng, „Xisha” and „Nansha” in China’s historical documents, Talawas 2007 http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=11697&rb=0302 Rowiński Jan, Morze Południowochińskie – region potencjalnego konfliktu w Azji, Warszawa 1990
10. Rowiński Jan, Spór wokół archipelagów na Morzu Południowochińskim, Warszawa 1981, s. 28Samuels Marwyn, Contest for the South China Sea, Nowy York, 1982
12. Thao Nguyễn Hồng, Le Vietnam et ses différends maritimes dans la mer de Bien Dong [Mer de Chine méridionale], Monako 2000
13. Từ Đặng Minh Thu, Chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, Thời Đại Mới, vol. 11 (2007)Tuấn Quốc, Nhận xét về các luận cứ của Trung Hoa liên quan tới vấn đề chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, Tập san Sử Địa, vol. 29 (1975).

------------

1Wojciech Góralczyk, Stefan Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2004, s. 181.

2Cac Quan Dao Hoang Sa, Truong Sa va Luat Phap Quoc Te, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Hanoi 1988.

3 Jaseniev Vladimir, Stephanov Evghenii, The Chinese Fronties: From Traditional Expansionism to Present Hegemonism, Moskwa 1982.

4 Jean-Pierre Ferrier (1975),The Conflict of the Paracel Islands and the Problem of Sovereignty over the Uninhabited Islands (Le conflit des iles Paracels et le problème de la souveraineté sur les iles inhabitées), Annuaire francais de droit international, vol. 21.

5Monique Chemillier-Gendreau , op. cit. str.37-38

6 Lang Ho, Hoang sa va Truong Sa, lanh tho Viet Nam, Su Dia nr 29 (Dac khao ve Truong sa va Hoang Sa), Sajgon 1975.

7 Marcel Beauvois, Les archipels Paracels et Spratley, Vietnam Press nr 7574, 27 listopada 1971 r.

8 Marwyn S. Samuels, Contest for the South China Sea, Nowy York 1982, s. 76.

9 W oryginale (ang.): „As we must frankly make use of any opportunity to stifle the germs of discond, we declare our rights over the Spratly and Paracels islands which from the time immemorial have been part of Vietnam”.

10 Jan Rowiński, “Morze Południowochińskie - region potencjalnego konfliktu w Azji”, Warszawa 1990 ., s. 73.

11 Lee G. Cordner, The Spratly Island dispute and the Law of the Sea, Ocean Development and International Law, Washington D.C., nr 25 (1994), s. 62.

12 Chiu Hungdah/Park Choon-Ho, Legal status of the Paracel and Spratly Islands, Ocean Development and International Law Journal, vol. 3 (1975) nr 1, s. 10.

13Sun Kuang-Minh, Dawn in the South China Sea? A Relocation of the Spratly Islands in an Everlasting Legal Storm. South African Yearbook of International Law, University of South Africa, nr 16 (1990/1991), s. 40.

14 Marwyn S. Samuels, op. cit., s. 36.

15 Lee G. Cordner, op. cit.

16 Yves Lacoste, „Mer de Chine ou Mer de l’Asie du Sud-Est”, Herodote, Paryż 1981, s. 8–13.

17Hong Thao Nguyen, Le Vietnam et ses différends maritimes dans la mer de Bien Dong (mer de Chine Méridionale), Paryż 2004.

18 Marwyn S. Samuels, op. cit.

19 Jan Rowiński, op. cit.

20 Jiang Jieshi.

21 To znaczy Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Chiny.

22 The foreign relation of the United States – diplomatic papers: the conferences at Cairo and Tehran, 1943, Washington D.C. 1961, s. 448–449.

23 Raymond Dennet/ Robert K. Turner, Documents on American Foreign Relations, Princeton University Press 1948, vol. VIII, s. 106.

24 Całość oświadczenia z 4 grudnia 1950 r. jest opublikowana w Chou En-lai statement on the Peace Treaty with Japan, People’s China, Pekin, vol. II, nr 12 (16 grudnia 1950), s. 17–19.

25 Lassa Oppenheim, International Law: a Treatise, część I, Oxford University Press 1958, s. 897.

26 Wojciech Góralczyk, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 1996, s. 76–77.

27 Quoc Tuan, Nhan xet ve cac luan cu cua Trung Hoa lien quan toi van de chu quyen hai quan dao Hoang Sa va Truong Sa, Su Dia, Sajgon, nr 29 s. 235.

28Monique Chemillier-Gendreau, op. cit.

29 Samuels Marwyn S., op. cit.

30 Jan Rowiński, op. cit.

31 Jan Rowiński, op. cit.

32 Michael Hindle /James Bridge, South China Sea: the Spratly and Paracel Islands Dispute, The World Today (London), vol. 50 (czerwiec 1994) 6, s .111.

33 Quoc Tuan, op. cit., str. 231-232

34 Jan Rowiński, op. cit.

35 L.G. Cordner, op. cit

36 Marwyn S. Samuels, op. cit.

37 Freedomland: Government states position on imbroglio over islets, New Philipines, Manila, nr 2/1974, s . 7.

38 Quoc Tuan, op. cit., str. 233-234

39 China Aktuell, luty 1974, s. 28; Jan Rowiński, Morze Południowochińskie – region potencjalnego konfliktu w Azji, Warszawa 1990.

40 Jan Rowiński, Spór wokół archipelagów na Morzu Południowochińskim, Warszawa 1981, s. 28.

41 L.G. Cordner, op.cit.

42 International Herald Tribune, 28 marca 1974 r.

43 Kuan Ming-Sun, op.cit.

44 L.G. Cordner, op.cit.

45 Jan Rowiński, Morze Południowochińskie – region potencjalnego konfliktu w Azji, op. cit., s. 69.

46 L.G. Cordner, op. cit., s. 67.