Triển lãm
ảnh của Nobuyoshi Araki.
Trên tường treo bức ảnh đen
trắng chụp một chú mèo trên tuyết. Lạnh. Và cô độc.
Hay lạnh và cô độc là cái nhìn của người chụp ảnh?
Chú mèo là Chiro, thú cưng của Yoko - vợ Araki. Bức ảnh
chụp sau ngày bà qua đời. Chiro còn xuất hiện trong nhiều
bức ảnh khác, nhưng tôi nhớ nhất những bức Chiro ngồi
lặng lẽ trên sân thượng, khi thì nhìn ra những nóc nhà
Tokyo xa xa, khi thì ngước về bức ảnh Yoko đặt trên
chiếc bàn loang lổ, giữa những đóa hoa huệ tây. Nỗi
buồn của người chụp ảnh ngấm vào từng hơi thở.
Araki nói chụp ảnh cũng như thở, và mỗi tiếng bấm máy
là một nhịp tim đập. Nhịp tim Araki khi bấm máy chụp
những bức ảnh ấy hẳn phải là những nhịp tim buồn
lắm. Nỗi buồn sâu thẳm nén lại tối giản trong sắc
đen trắng của ánh sáng và bóng tối. Nỗi buồn của
tình-yêu-thương.
Trong cùng
không gian ấy, chỉ cách vài bước là hàng loạt ảnh gây
tranh cãi của Araki chụp phụ nữ khỏa thân trong những
tư thế khổ dâm, thường là bị trói. Araki từng tuyên
bố ông làm tình với mỗi người mẫu của mình, và tình
dục là khúc dạo đầu để chụp ảnh, hoặc ngược lại.
Những bức ảnh như thế của Araki nhiều vô số, chúng
là cuốn nhật ký đời sống tình dục của ông, bạo
liệt và bùng nổ. Chúng là những miêu tả và ghi chép về
thân xác qua thân xác. Tuyệt nhiên thân xác. Araki nói ông
không hiểu phụ nữ, không nắm bắt được tâm hồn họ,
nên ông trói thân xác họ, mỗi vòng dây trói như một
vòng tay ôm. Ảnh của Araki không chỉ phơi bày khía cạnh
riêng tư của riêng ông mà còn khắc họa một gương mặt
khác của xã hội Nhật Bản, nơi người ta coi thân xác
như một phương tiện để trải nghiệm lạc thú, tội
lỗi, đau đớn, trí tưởng tượng, chối bỏ „cái tôi”
thường nhật, „cái tôi” bị áp đặt, bị định nghĩa
bởi khế ước và mục đích, để giải phóng „cái tôi”
thứ hai của căn tính.
Araki chụp những gì xảy ra trong cuộc sống
của ông, xung quanh ông. Với ông nhiếp ảnh là ghi lại
cuộc sống. (Ông có thể chụp không ngừng hết 80 cuộn
phim trong 2 ngày!). Araki nói có thể tìm thấy khắp mọi
nơi những điều hấp dẫn và thú vị, hiện thực hay
không – không quan trọng. Bước vào phòng triển lãm là
bước vào cuộc sống và không gian riêng tư của ông, vào
vòng quay lặp lại không ngừng của cái chết, sự sống
và tình dục trong cuộc hiện sinh mà ông trải nghiệm.
Araki chụp những bông hoa ở các giai đoạn khác nhau của
sự úa tàn, với con tắc kè, loài vật khi đứt đuôi có
thể mọc đuôi mới để bảo tồn tính mạng và bắt đầu
cuộc sống khác. Ông chụp những hình ảnh hoa quả và
thức ăn đầy gợi dục. Tất cả trong vòng quay viên miễn
vô tận từ Thanatos đến Eros.
Những giữa
những âm thanh náo động và bạo liệt ấy, tôi vẫn nghe
thấy dòng âm thanh u buồn thẳm sâu len lỏi trong những
bức ảnh của Araki, qua hành trình tình cảm, hành trình
mùa đông và những bức ảnh Chiro. Không hối hả, ồn ào và gây sốc mà
tĩnh lặng và sâu thẳm. Nó vừa là một phần trong vòng
xoay phù du của đời sống, vừa vượt thoát lên trên
vòng xoay ấy. Những âm thanh ấy nhẹ nhàng nhưng xúc
động, giản dị nhưng day dứt. Khi lắng nghe nó, tôi thấy
một Araki thuần khiết, nhạy cảm, u sầu và dịu dàng;
hình ảnh Araki khiêu khích và thách thức như lùi xa, mờ
đi, cùng với cả thế giới xôn xao ngoài kia.
|
Sentimental journey, 1971 |
|
Sentimental journey, 1971 |
Với tôi,
xem ảnh của Nobuyoshi Araki là trải nghiệm một hành
trình cảm xúc với những cung bậc và thái cực rất khác
nhau vào sâu tâm hồn mình và vào bản chất của con người, một hành trình đầy những tương phản, kinh
ngạc, điên rồ, đau đớn, băn khoăn, dày vò, song cũng
đầy rung cảm và tinh tế, để một lần nữa đặt lại
những câu hỏi về cái chết và sự sống, về thân xác
và tình-yêu-thương.
(Warszawa, 12.2014)