Thiên sứ quyền năng

Jerzy Pilch là một trong những nhà văn được yêu thích nhất của văn học Ba Lan đương đại. Ông sinh năm 1952 tại Wisla, Balan. Ông tốt nghiệp khoa ngữ văn trường ĐHTH Jegiellonski (Krakow). Ông viết tiểu thuyết và là biên tập viên tờ Tygodnik Powszechny (Tuần báo Phổ Thông).

Ông đã đoạt giải thưởng của Quỹ Nhà Thờ năm 1989. Tháng 10.2001 ông được trao tặng giải thưởng Nike - giải thưởng văn học lớn và uy tín nhất của Ba Lan - cho cuốn "Thiên sứ quyền năng". Trong danh sách đề cử năm đó có nhiều nhà văn xuất sắc của Ba Lan, một trong số đó là Czeslaw Milosz - người từng đoạt giải Nobel văn học.

Các tác phẩm chính: "Những lời thú tội của người sáng tác chuyện cấm", London 1988; "Danh sách những kẻ ngoại tình", London 1993 ; "Nỗi tuyệt vọng vì mất xe ngựa", Krakow 1994; "Những niềm vui thú khác" , Poznan 1995; "Độc thoại từ miệng cáo" , Krakow 1996; "Những luận đề về sự ngu ngốc, uống và chết , London 1997; "Một nghìn thành phố yên tĩnh" , London 1997; „Bên thiên sứ quyền năng" Krakow 2000; „Những câu chuyện giáng sinh” (đồng tác giả với Olga Tokarczuk và Andrzej Stasiuk) 2000.

"Thiên sứ quyền năng" là một cuốn tiểu thuyết với lối văn phong tiêu biểu cho Jerzy Pilch - cuốn hút, dí dỏm, những từ ngữ tuôn chảy như một bản trường ca, không thể tách rời độc thoại, đối thoại hay trích dẫn v.v., không thể định nghiã hay phân loại theo các quy tắc ngữ pháp thông thường, nhưng mỗi từ đều là một từ thích hợp nhất, đắt nhất. Cuốn sách là câu chuyện về tình yêu và cuộc đấu tranh để chiến thắng chính mình, mà, theo như bình luận của NXB Văn Học, "có thể đọc liền một hơi, còn nếu bạn đọc trên tàu điện thì bạn có thể sẽ quên mất bến xuống..."
(Thái Linh dịch và giới thiệu)

*
Phần 1

Chiếc váy màu vàng

Trước khi những gã ma-phia cùng với nữ thi sỹ da màu Albert Lulaj xuất hiệt trong căn hộ của tôi, trước khi họ kéo tôi ra khỏi giấc ngủ say mèm và trước khi họ ra yêu sách - đầu tiên bằng những lời đề nghị đạo đức giả, sau đó là bằng những lời ẩn ý đe dọa không thương tiếc - tôi đã có thể tạo điều kiện để in thơ Albert Lulaj trên tờ "Tuần báo Phổ Thông", trước khi xảy ra những sự kiện bão tố mà tôi tha thiết muốn kể, là buổi tối trước những biến cố, buổi sáng sớm và chiều tối ngày hôm trước. Và tôi từ sáng sớm đến chiều tối ngày hôm trước đã uống rượu đào. Đúng thế, tôi đã uống rượu đào, đã nhớ man dại tình yêu cuối cùng trước khi chết, đã chìm sâu vào cuộc sống trụy lạc bằng đôi tai.

Buổi sáng vẫn còn chẳng có chuyện gì xảy ra, điều độ, mà thậm chí là khổ hạnh đúng mực. Tôi nằm dài trên chiếc giường một cho đến trưa, đọc báo và nghe các bản nhạc của tay kèn saxo Feliks Slovacka. Gần trưa, trong số cả loạt giai điệu do Slovack thể hiện chỉ có một khúc lọt được vào tâm trí tôi, đó là nhạc phẩm của Karel Svoboda với tựa đề Where’ve you got your nest, little bird? Tôi nghe và thắc mắc, nguyên tác tiếng Séc sẽ là thế nào: "Kde je tvoje hnízdo, ptácátko?", mà cũng có thể là: "Kde je tvoje hnízdo, ptácku?". Vì tôi vẫn không thể giải đáp được tiểu từ nào: nhẹ hơn - ptacku, hay là mạnh hơn - ptácáko, sẽ đúng và phù hợp hơn, nên trong cảm giác bất lực ngôn ngữ (mặc dù vẫn trong say mê), tôi nhổm dậy hết lần này tới lần khác từ chiếc giường một, đi đến chỗ máy quay điã và quay đi quay lại tác phẩm đang làm tôi xúc động sâu xa.

Đó là một ngày tháng Bảy đẹp trời, từ tầng mười hai tôi nhìn thấy rõ những sườn đồi bao quanh thành phố, xa hơn nữa là bình nguyên, ruộng đồng, những cọc mốc, đường ray xe lửa, dòng sông mát dịu nước sáng màu, những ngọn núi phía chân trời, sông Wisla như một viên sỏi trắng dưới đáy thung lũng lá kim, quán ăn "Nâng Cốc" và khu vườn thơm mùi rạ mới bên cạnh, những bầy ong bướm trên các thùng bia. Con chó béc giê lông bạc màu của bác sỹ Swobodzicki tợp tợp khẩu phần của mình từ cái nồi tôn. Ông bác sỹ đã chết từ một năm nay, nhưng con chó, theo thói quen, hàng ngày cứ đến quán, những người vẫn còn đang sống đổ vào cái nồi của nó bia hơi Zywiec được rót từ thùng ra một cách công bằng.

Tôi đã nhìn thấy rõ tất cả, như thể tôi đang ở đó, và tại nơi tôi đang đứng, tôi cũng nhìn thấy rõ tất cả: những ô cửa sổ đang mở của các ngôi nhà, từng chiếc ô tô có hình dạng khí động học thời thượng cổ lăn trên đường phố, một người phụ nữ mặc chiếc váy hai dây màu vàng đứng cạnh máy rút tiền tự động. Từ trên cao tôi đoán nàng thông minh và xinh đẹp. Bỗng nhiên tôi tin chắc rằng nàng chính là tình yêu cuối cùng của đời tôi. Đó là một sự chắc chắn toàn thân, không chỉ phần đang say của tôi, mà cả phần tỉnh của tôi và tất cả các phần không rõ nét, các phần không đánh giá được theo khiá cạnh tỉnh táo của tâm hồn tôi dường như đều chắc chắn. Ngay lập tức tôi phải mặc quần áo, xức nước thơm và chạy xuống dưới không cần chờ thang máy và theo gót nàng. Tôi nghiêm túc do dự một thoáng, không biết có nên xử sự như vậy chăng, nhưng cái máy rút tiền tự động, cái máy rút tiền tự động đã gạch bỏ tình yêu này. Nếu tôi thực sự chạy xuống và theo chân nàng, tôi sẽ hành động như mọi khi tôi vẫn hành động: tôi sẽ đi sau nàng, bước những bước nhanh và khắc nghiệt của tên giết người hàng loạt, tôi sẽ đi sau nàng cho tới khi nàng phát hiện ra, cho tới khi nàng hoảng hốt chắc mẩm rằng có người theo sát mình một cách không khoan nhượng. Sau đó một chút, khi đã bị nàng nhìn thấy và chú ý, tôi sẽ tiếp tục cuộc rượt đuổi trên đường phố cho tới thời điểm nỗi bất an, sợ hãi và tò mò của nàng bắt đầu biến thành chất nổ... khi đó – không để cho vụ nổ xảy ra - tôi sẽ thực sự tăng tốc và đi ngang hàng với nàng, tôi sẽ cúi chào ga lăng và sẽ nói hơi hạ giọng:

- Vô cùng xin lỗi cô, vô cùng xin lỗi, nhưng vì đã lâu quá rồi (chỗ này cái giọng hơi hạ thấp của tôi sẽ đứt quãng, tựa như là vì e thẹn), quá lâu, tôi đi theo cô đã quá lâu, cho nên tôi quyết định phải thú thật....

Khi đó nàng chắc chắn sẽ bật ra chuỗi cười ngọc trai, nơi sự sung mãn giống cái sẽ gắn liền với cảm giác nhẹ nhõm vì người đuổi theo nàng không phải là kẻ biến thái dã man theo nàng để thoả mãn thèm khát, mà là một người sành điệu từng trải theo chân nàng vì cái đẹp.

- Vì lý do gì, ồ, vì lý do gì mà ông đi theo tôi chứ ? – nàng sẽ hỏi và nở nụ cười mê hồn, mặc dù trong giọng nói của nàng vẫn còn những âm hưởng âu lo.

- Thật sao, thật sao, khó hiểu như vậy thật ư? - tôi sẽ chống đỡ với tài hùng biện và sẽ nói với nàng bằng sinh lực tràn đầy, những lời nói của tôi sẽ như bản trường ca tình yêu xiết chặt lấy nàng bằng sức mạnh của vần điệu và phép ẩn dụ, tôi sẽ hát cho nàng nghe những bài hát tán tỉnh và sau vài câu nàng sẽ hoàn toàn xiêu lòng, sẵn sàng bị quyến rũ, yêu đến chết đi được, nàng sẽ là của tôi, của tôi mãi mãi, tôi sẽ đưa nàng đi trên con đường sáng lạn của cuộc sống lứa đôi.

Nhưng, tiếc thay, tôi không thể hành xử như vậy được, tôi không thể sử dụng những thủ thuật kinh điển trong thời điểm này. Làm sao có thể đi theo từng bước người phụ nữ vưà mới rút tiền từ máy tự động? Rôì tôi sẽ giải thích sao đây với đám cảnh sát do nàng gọi đến, rằng không phải ham muốn cướp bóc, mà là tình yêu từ cái nhìn đầu tiên đã dẫn dắt những hành động của tôi ư? Chẳng bõ giải thích, chẳng bõ thử, tôi phẩy tay, đầu hàng và buồn bã nhìn từ tầng mười hai người phụ nữ đáng lẽ trở thành mẹ của các con tôi - đang bỏ đi. Với nỗi tiếc nuối khôn cùng tôi dõi theo tình yêu cuối cùng của đời mình rời khỏi máy rút tiền tự động, còn đi thêm một đoạn nữa trên đường Jana Pawla và mãi mãi, mãi mãi rẽ sang phố Panska. Một lần nữa trong lịch sử những tình cảm cao quý lại bị tiền bạc đánh bại. Đột nhiên tôi bị một cảm giác giận dữ khủng khiếp xâm chiếm, tôi giận dữ với những cái máy rút tiền tự động vài năm trước còn chưa có. Nỗi phẫn nộ tràn ngập, tôi nhớ lại sự sụp đổ của bức tường Berlin và tôi phản đối sự sụp đổ của bức tường Berlin, tất cả những người nhiệt thành dùng buá đập vỡ bức tường Berlin đã lấy mất của tôi người con gái tóc nâu mặc váy vàng, và tôi phản đối công đoàn "Đoàn Kết", vì công đoàn "Đoàn Kết" đã lấy mất của tôi người con gái tóc nâu mặc váy vàng, và Lech Walesa đã lấy mất của tôi người con gái tóc nâu mặc váy vàng, và giáo hoàng Jan Pawel vẫn thường kêu gọi: hãy hiển linh hỡi Thượng Đế, đã lấy mất của tôi người con gái tóc nâu mặc váy vàng, và Thượng Đế hiển linh và biến đổi diện mạo trái đất đã lấy mất của tôi người con gái tóc nâu mặc váy vàng. Chúa ơi, Thượng Đế ơi - tôi nghĩ - nếu mọi chuyện vẫn như xưa, nếu chủ nghiã cộng sản không sụp đổ, nếu không có thị trường tự do, nếu như ở phần này của châu Âu nơi tôi sinh không xảy ra vô số thay đổi thì bây giờ đã không có những cái máy rút tiền tự động, mà nếu không có những cái máy rút tiền tự động, thì mọi chuyện giữa tôi và người đẹp tóc sẫm màu mặc váy vàng sẽ suôn sẻ như đáng lẽ nó phải thế.

Không ai, ngay cả Thượng Đế, có thể quay ngược lại tiến trình các sự kiện, không ai và không cái gì làm người con gái tóc nâu chắc đang đi đến góc phố Panska và phố Zelazna, quay trở lại - chỉ còn nỗi thống khổ, nỗi đau và niềm cay đắng vì phải chia xa với tấm thân rám nắng trong chiếc váy vàng. Nhưng tôi không thể không nhận thấy: nỗi đau và niềm cay đắng vì chia xa làm tăng thêm cái đẹp xung quanh. Vẫn vang lên đau đớn và não nùng, mà thậm chí còn đau đớn và não nùng hơn, tiếng kèn saxo của Feliks Slovack. Tôi nhìn lên, chiếc tàu điện đi qua đám cỏ mọc cao đến nỗi có thể che lấp được cả con ngựa lẫn bộ yên cương, gần hơn, trong những toà công sở hoành tráng bao quanh bùng binh ONZ có hai người lính gác đi từ phòng này sang phòng khác, bật đèn và tắt đèn, nhìn tôi qua những tấm kính Venice, phiá trên các nóc nhà và phiá trên các giàn ăng ten có đám mây sáng đang di chuyển, đó là một ngày vĩ đại giữa muà hè. Đó là ngày người ta đã chờ đợi cả năm, mà có thể là từ hằng nhiều năm, đó là ngày mà con người ta có thể ngừng uống rượu bất cứ lúc nào.

Tôi quay lưng lại cửa sổ và nhìn căn phòng tràn ngập âm thanh của kèn saxo, trong cái chai trên bàn vẫn còn nhiều rượu đào, tôi đến gần, rót đầy, uống cạn và cảm thấy thăng hoa. Chúa ơi, tôi đã cảm thấy thăng hoa làm sao, thật hợp với một ngày đặc biệt! Tâm trí tôi bừng lên ánh sáng công bằng và thân ái, suy nghĩ của tôi ngay lập tức hiện thành những từ ngữ tài hoa, cử chỉ của tôi chuẩn xác. Tôi đi tắm, gội đầu, mặc quần áo, xức nước thơm, chạy xuống dưới không chờ thang máy và theo dấu chân người con gái tóc nâu xinh đẹp thông minh mặc chiếc váy hai dây màu vàng. Tôi đã sẵn sàng băng qua phố Panska, phố Zelazna, phố Zlota, phố Sienna, tất cả các đường phố, tôi sẵn sàng lật tung cả thành phố, ngó vào tất cả các cánh cổng, bấm chuông tất cả các căn hộ - tôi biết là tôi sẽ tìm thấy nàng. Tôi sẽ tìm thấy nàng trên mặt đất - chứ không phải trên trời, đang sống - chứ không phải sau khi chết, trong hiện thực - chứ không phải trong mơ.